— Hania, czy ty jesteś monogamistką? — padło pytanie podczas jednej z moich prelekcji o różnorodności form relacji.
— A co to znaczy dla ciebie? — odpowiedziałam pytaniem na pytanie, bo widziałam w oczach słuchaczki całą gamę założeń i stereotypów.
— No wiesz… że jesteś z jedną osobą na zawsze, że nie patrzysz na innych, że…
— Stop! — przerwałam z uśmiechem. — Właśnie pokazałaś, jak bardzo upraszczamy pojęcie monogamii. To nie jest tak czarno-białe, jak nam się wydaje.
Ta rozmowa stała się dla mnie inspiracją do zgłębienia tematu, który wydaje się oczywisty, a jest niezwykle złożony. Monogamia to nie tylko „jeden partner na całe życie” — to cały spektrum form relacji, które warto poznać, żeby lepiej zrozumieć siebie i swoje potrzeby. Niektóre pary eksperymentują z różnymi formami intymności, czasem korzystając z wibratorów dla par, które mogą wzbogacić ich wyłączną więź.
Czym jest monogamia? Definicja związku monogamicznego
Monogamia to forma relacji, w której dwie osoby zobowiązują się do wyłącznej relacji ze sobą. Brzmi prosto, prawda?
Ale diabeł tkwi w szczegółach — czym dokładnie jest ta „wyłączność”? Czy chodzi tylko o kontakty seksualne, czy może również o emocje?
W przeciwieństwie do poligamii (związek z wieloma partnerami jednocześnie) czy poliamori (romantyczne relacje międzyludzkie z kilkoma osobami za obopólną zgodą), monogamiczny związek opiera się na założeniu, że nasze potrzeby emocjonalne i seksualne może zaspokoić jedną osobą.
To piękna idea, która jednak w praktyce przybiera różne formy. Podstawowe cechy związku małżeńskiego opartego na monogamii to wzajemna wyłączność, zobowiązanie i wierność. Intymność fizyczna w takich związkach może być wzbogacana przez różne dodatki, a lubrykanty i żele intymne pomagają w utrzymaniu satysfakcjonującego życia seksualnego.
Jak przekonałam się zarówno z doświadczenia zawodowego, jak i osobistego, każda para definiuje te pojęcia na swój sposób. I to jest całkowicie naturalne!
Rodzaje monogamii – jakie są typy związków monogamicznych?
Kiedy zaczęłam badać różne rodzaje i typy monogamii, byłam zaskoczona ich różnorodnością. Helen Fisher z Instytutu Kinsey wyróżnia kilka form relacji monogamicznych, które warto poznać:
- Monogamia społeczna — para tworzy wspólne gospodarstwo domowe i wychowuje potomstwo, ale nie zawsze oznacza to wyłączność seksualną
- Monogamia seksualna — partnerzy są sobie wierni fizycznie, ograniczając kontakty seksualne do jednego partnera
- Monogamia genetyczna — potomstwo pochodzi wyłącznie od obojga partnerów w parze
- Monogamia konsekwentna — nierozerwalny związek z jedną osobą na całe życie
- Monogamia seryjna — kolejne wyłączne związki następujące po sobie
- Monogamia luźna — głównie jeden partner, ale z okazjonalnymi „odchyleniami”
Pamiętam, jak jedna z moich czytelniczek napisała do mnie: „Hania, dopiero teraz rozumiem, że mój związek też jest monogamiczny, mimo że nie planujemy ślubu na zawsze”. Dokładnie! Dla wielu par istotna jest też fizyczna strona związku, a seksowna bielizna nocna może być sposobem na podtrzymanie pasji w długotrwałej relacji.
Monogamia a poligamia – różnice między formami relacji
Różnica między monogamią a poligamią to nie tylko liczba partnerów — to fundamentalnie inne podejście do miłości i związków.
W monogamii zakładamy, że jedna osoba może być naszym „wszystkim” — kochankiem, najlepszym przyjacielem, powiernikiem, partnerem życiowym. To ogromna odpowiedzialność dla jednej osoby!
Poligamiczny model relacji rozdziela te role między kilka osób. Może brzmieć to atrakcyjnie, ale wymaga niezwykłych umiejętności komunikacyjnych i zarządzania czasem.
Obserwując pary poliamiczne w mojej praktyce, widziałam, że sukces takiej relacji wymaga jeszcze więcej pracy niż monogamia.
Kluczowa różnica leży też w podejściu do zazdrości i posiadania. Osoby będące w związku monogamicznym zazwyczaj traktują partnera jako „swojego”, podczas gdy w poliamarii uczą się dzielić uwagę ukochanej osoby z innymi. W monogamicznych związkach wprowadzenie elementów zabawy może być sposobem na odnowienie więzi – prezerwatywy w różnych wariantach mogą dodać świeżości do intymności.
Żadne z tych podejść nie jest lepsze czy gorsze — to kwestia osobistych potrzeb i wartości.
Monogamia u ludzi – czy jest biologicznie naturalna?
To pytanie słyszę najczęściej podczas swoich wykładów. David Barash i Judith Lipton w swojej przełomowej książce „The Myth of Monogamy” pokazują, że prawdziwa monogamia u ludzi i zwierząt jest niezwykle rzadka z biologicznego punktu widzenia.
Nawet u gatunków uważanych za „monogamiczne”, genetyczne badania ujawniają liczne przypadki niewierności. Ssaki rzadko praktykują konsekwentną monogamię.
U ludzi sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana. Z jednej strony, mamy biologiczny mechanizm wspierający monogamię — hormon oksytocyna, który wzmacnia więzi parowe, czy naturalną skłonność do zazdrości, która „chroni” związek.
Z drugiej strony, nasze mózgi są zaprogramowane do poszukiwania genetycznej różnorodności. Moja ulubiona teoria Helen Fisher mówi o tym, że ludzie są biologicznie przystosowani do „monogamii seryjnej” — intensywnych, wyłącznych związków trwających 3-4 lata.
Czy to oznacza, że długotrwała monogamia jest „nienaturalna”? Niekoniecznie — oznacza tylko, że wymaga świadomego wyboru i pracy. Dla mężczyzn w długotrwałych związkach czasem pomocne mogą być pierścienie erekcyjne, które wspierają funkcje seksualne.
Monogamia w kulturze – jak różne społeczeństwa postrzegają związki
Fascynuje mnie, jak różnie kultury podchodzą do monogamii. W kulturze zachodniej, silnie wpływającej tradycją religii chrześcijańskiej, monogamia stała się nie tylko normą, ale niemal świętością.
„Dopóki śmierć nas nie rozłączy” to przecież nie tylko słowa — to kulturowy imperatyw. Zasada monogamii zakłada, że mężczyzna może mieć tylko jedną żonę, a kobieta jednego męża.
Dane Światowej Organizacji Zdrowia pokazują jednak, że na świecie istnieje ogromna różnorodność struktur rodzinnych. W niektórych kulturach afrykańskich poligamia jest nie tylko akceptowana, ale wręcz pożądana jako znak statusu społecznego.
Z kolei w Skandynawii coraz popularniejsze stają się alternatywne formy związków, w tym świadome single parenthood.
Co ciekawe, nawet w obrębie kultury zachodniej obserwujemy zmiany. Współczesne pary coraz częściej definiują monogamię na własnych warunkach — może to oznaczać związek otwarty na flirt, ale zamknięty na seks, lub odwrotnie. Wraz z tymi zmianami ewoluuje też podejście do intymności – masażery łechtaczki stają się coraz bardziej akceptowane jako element zdrowego życia seksualnego par.
Kim jest monogamista? Cechy osoby w związku monogamicznym
Przez lata pracy z parami zauważyłam pewne wzorce wśród osób naturalnie skłonnych do monogamii. To często osoby, które potrzebują głębokiej, stabilnej więzi emocjonalnej i pozostają w związku z jednym partnerem przez długi czas.
Cenią sobie bezpieczeństwo i przewidywalność w relacjach, a idea dzielenia się partnerem z kimś innym wywołuje u nich silny dyskomfort.
Monogamista to też często osoba o wysokiej potrzebie intymności — nie tylko fizycznej, ale przede wszystkim emocjonalnej. Chce znać swojego partnera w każdym aspekcie, budować wspólną historię, tworzyć „nas” przeciwko światu.
To piękne podejście, choć wymaga znalezienia osoby o podobnych potrzebach. Interesujące jest też to, że wiele osób wybiera monogamię nie z filozoficznych powodów, ale z praktycznych — to po prostu łatwiejsze w zarządzaniu.
Jeden partner oznacza mniej komplikacji, mniej negocjacji, mniej potencjalnych konfliktów. Dla kobiet w monogamicznych związkach ważna może być możliwość ekspresji swojej seksualności, a seksowne majtki pozwalają na to w bezpiecznych ramach wyłącznej relacji.
Jak zbudować szczęśliwy związek monogamiczny?
Jeśli monogamia to twój wybór, warto wiedzieć, jak ją robić dobrze. Po pierwsze — otwarta komunikacja jest kluczowa.
W monogamii partner jest twoim jedynym źródłem intymności romantycznej, więc musicie potrafić rozmawiać o wszystkim — o potrzebach, lękach, fantazjach, rozczarowaniach.
Po drugie — nie idealizuj. Jedna osoba nie może być doskonała we wszystkich rolach. Twój partner może być wspaniałym kochankiem, ale kiepskim partnerem do rozmów o polityce.
I to jest okej! Dlatego tak ważne są przyjaźnie i inne relacje międzyludzkie, które uzupełniają to, czego nie dostajemy w związku małżeńskim.
Po trzecie — pielęgnuj indywidualność. Paradoksalnie, najlepsze związki monogamiczne składają się z dwóch pełnych, niezależnych osób, które wybierają bycie razem. Jeśli zatracisz siebie w „nas”, związek prędzej czy później zacznie się dusić.
Miej swoje pasje, przyjaciół, marzenia — to da wam o czym rozmawiać po latach! Czasem wspólne eksperymenty z wibratorami mogą być sposobem na odkrywanie nowych aspektów intymności w bezpiecznych ramach monogamicznego związku.
Wyzwania w związku monogamicznym – jak je pokonać?
Nie będę owijać w bawełnę — monogamia ma swoje ciemne strony. Rutyna to chyba największy wróg długotrwałych związków i stabilności emocjonalnej.
Kiedy już poznasz partnera na wylot, kiedy seks staje się przewidywalny, a rozmowy krążą wokół tych samych tematów, łatwo o stagnację.
Zazdrość to kolejny problem. W monogamii oboje partnerzy „należą” do siebie, więc każde spojrzenie na inną osobę może być traktowane jako zdrada. Obserwowałam pary, które dosłownie się kontrolowały, sprawdzając telefony i media społecznościowe.
Jest też pokusa zdrady — statystyki pokazują, że nawet w związkach monogamicznych niewierność zdarza się często. Dlaczego? Bo czasem jedna osoba po prostu nie może zaspokoić wszystkich naszych potrzeb społecznych i emocjonalnych.
Ważne jest, żeby o tym otwarcie rozmawiać, zamiast udawać, że problemu nie ma. Dla mężczyzn borykających się z wyzwaniami w długotrwałym związku pomocne mogą być masturbatory, które pozwalają na eksplorację własnej seksualności bez narażania monogamicznej więzi.
Monogamia seryjna – czy to nadal typ związku monogamicznego?
Monogamia seryjna (zwana też monogamią sukcesywną) to temat, który szczególnie mnie fascynuje, bo myślę, że większość z nas ją praktykuje, nie zawsze zdając sobie z tego sprawę.
To forma relacji, w której mamy kolejne, wyłączne związki — jesteśmy wierni jednej osobie na raz, ale nie na zawsze. Relacja dwojga ludzi trwa określony czas, po którym następuje rozstanie i nowy związek.
Czy to „prawdziwa” monogamia? Myślę, że tak. Spełnia podstawowe kryterium wyłączności, tylko w ograniczonym czasie. To jak rozdziały w książce — każdy ma swój początek i koniec, ale w trakcie czytania jesteś w pełni skupiony na jednym.
Monogamia seryjna ma swoje zalety — pozwala poznać różne typy osób, uczyć się o sobie w różnych relacjach, ewoluować. Ma też wady — ciągłe rozpoczynanie od nowa może być emocjonalnie wyczerpujące, a budowanie głębokiej intymności wymaga czasu.
W momentu zawarcia związku każdy z partnerów zobowiązuje się do wierności, ale nie zakłada, że to związek na całe życie. To coraz bardziej popularna forma w nowoczesnym świecie.
Przyszłość monogamii w relacjach międzyludzkich
Patrzę na młode pokolenie i widzę fascynującą ewolucję w podejściu do związków. Z jednej strony, rośnie popularność alternatywnych form relacji — poliamoria, związki otwarte, solo poly.
Z drugiej strony, wiele osób świadomie wybiera monogamię, ale na własnych warunkach. Monogamia oznacza dla nich nie tyle ograniczenie, co świadomy wybór wspólnego życia z jednym partnerem.
Myślę, że przyszłość nie należy do jednej formy związków, ale do różnorodności i świadomego wyboru. Niektórzy ludzie będą zawsze monogamistami z natury — potrzebują tej wyłączności, stabilności, głębokiej więzi z jedną osobą.
Inni będą eksperymentować z różnymi formami relacji w różnych okresach życia. Najważniejsze, żebyśmy przestali traktować małżeństwo monogamiczne jako jedyną „właściwą” formę związku, ale też żeby nie deprecjonować jej jako „nudnej” czy „ograniczającej”.
Współczesne podejście do monogamii może obejmować także otwartość na wspólne eksperymenty, a wibrujące jajko może być pierwszym krokiem w odkrywaniu nowych form bliskości. To po prostu jedna z opcji — piękna, gdy jest świadomie wybrana i dobrze praktykowana.
Monogamia jako forma związku opartego na wyłączności, jak każda forma związku, wymaga pracy, zrozumienia i ciągłego wybierania siebie nawzajem. Niezależnie od tego, czy wybierasz monogamię konsekwentną, seryjną, czy jakąkolwiek inną formę — pamiętaj, że najważniejsza jest szczerość wobec siebie i partnera.
Bo na końcu dnia, niezależnie od etykietek, wszyscy chcemy być kochani i zrozumiani. I to jest piękne.
Najczęściej zadawane pytania o monogamię
Czy można być monogamistą i jednocześnie odczuwać pociąg do innych osób?
Oczywiście! Odczuwanie pociągu do innych ludzi to naturalna reakcja biologiczna, która nie znika w związku monogamicznym. Kluczowe jest to, jak z tym postępujesz — monogamia polega na świadomym wyborze działania, nie na braku uczuć czy pokus. Szczerość wobec siebie i partnera w tej kwestii wzmacnia związek monogamiczny.
Ile trwa przeciętny związek małżeński w Polsce?
Według danych GUS, przeciętne małżeństwo w Polsce trwa około 13-15 lat, ale to nie oznacza, że wszystkie związki monogamiczne kończą się rozwodem. Wiele par przechodzi przez kryzysy i odnawia swoją relację. Ważniejsze od statystyk jest to, czy związek służy obojgu partnerom i czy wspólnie pracują nad jego jakością oraz stabilnością.
Jak rozpoznać, czy jestem osobą monogamiczną z natury?
Osoby naturalnie monogamiczne zazwyczaj odczuwają potrzebę głębokiej, wyłącznej więzi z jedną osobą. Idea dzielenia partnera z kimś innym wywołuje u nich dyskomfort, a w związku szukają kompleksowej intymności — emocjonalnej, fizycznej i intelektualnej. Jeśli czujesz się spełniony/a w relacji jeden na jeden i potrzebujesz stabilności, prawdopodobnie jesteś monogamistą. Pozostaje w związku z jednym partnerem to dla ciebie naturalny wybór.
Czy monogamia seryjna może zaszkodzić w budowaniu trwałych relacji?
Monogamia seryjna może być problematyczna, gdy staje się ucieczką od trudności w związku. Jeśli za każdym razem, gdy relacja wymaga pracy, zmieniasz partnera, możesz nie nauczyć się ważnych umiejętności budowania długotrwałej intymności. Ale jeśli świadomie wybierasz nowych partnerów w różnych fazach życia, może to być zdrowy sposób na rozwój osobisty oraz poznawanie różnych form relacji.
Co robić, gdy jeden partner chce monogamii, a drugi związek otwarty?
To jedna z najtrudniejszych sytuacji w relacjach międzyludzkich. Próby kompromisu typu „spróbujemy na pół roku” rzadko działają, bo to fundamentalne różnice w potrzebach. Ważna jest szczera rozmowa o tym, co każdy z was naprawdę potrzebuje, i czy jesteście w stanie to sobie dać. Czasem miłość oznacza pozwolenie drugiemu odejść do kogoś bardziej kompatybilnego. Poligamia i monogamia to różne modele relacji, które trudno pogodzić.
Czy związki monogamiczne są bardziej stabilne niż alternatywne formy relacji?
Stabilność związku zależy bardziej od dojrzałości partnerów, ich umiejętności komunikacyjnych i kompatybilności niż od formy relacji. Monogamia może dawać poczucie bezpieczeństwa, ale może też prowadzić do stagnacji. Związki poligamiczne wymagają więcej pracy nad komunikacją, ale mogą być równie stabilne przy odpowiednich umiejętnościach. Najważniejsza jest zgodność partnerów co do formy związku oraz wspólne życie oparte na wzajemnym szacunku.
Bibliografia
- Barash, D. P., & Lipton, J. E. (2001). The Myth of Monogamy: Fidelity and Infidelity in Animals and People. W. H. Freeman.
- Fisher, H. E. (2004). Why We Love: The Nature and Chemistry of Romantic Love. Henry Holt and Company.
- Conley, T. D., Moors, A. C., Matsick, J. L., & Ziegler, A. (2012). The fewer the merrier? Assessing stigma surrounding consensually non-monogamous romantic relationships. Analyses of Social Issues and Public Policy, 13(1), 1–30.
- Perel, E. (2006). Mating in Captivity: Unlocking Erotic Intelligence. Harper.
- Ryan, C., & Jethá, C. (2010). Sex at Dawn: How We Mate, Why We Stray, and What It Means for Modern Relationships. Harper.
- Giddens, A. (1992). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies. Stanford University Press.
- Sheff, E. (2014). The Polyamorists Next Door: Inside Multiple-Partner Relationships and Families. Rowman & Littlefield.
- World Health Organization (WHO) – Global and Regional Estimates on Family Structures and Relationship Trends.
- Weeks, J., Heaphy, B., & Donovan, C. (2001). Same Sex Intimacies: Families of Choice and Other Life Experiments. Routledge.
